تلفن سانترال یا به عبارتی دیگر که به آن تلفن داخلی هم گفته می‌شود، در ادارات و موسسات استفاده می‌شود و کاربرداهای بسیاری دارد. امروزه با هر موسسه و یا شرکتی تماس می‌گیریم، قبل از ارتباط با اپراتور انسانی پیامی ماشینی از طرف تلفن گویا برای ما پخش می‌گردد که در آن شرکت معرفی می‌شود و از ما می‌خواهد برای ارتباط با بخش‌های مختلف سازمان کلید 1 تا 9 را وارد نماییم تا به قسمت مربوطه ما را ارتباط دهد.
به این نوع از سیستم‌های تلفنی سیستم تلفنی که این نوع از کار ارتباط را وطیفه دارند، سانترال یا تلفن داخلی اطلاق می‌گویند. به طور خلاصه و جامع تلفن سانترال به نوعی از سیستم تلفنی گفته می‌شود که توسط آن می‌توان چند خط شهری و داخلی را تنها با فشار دادن یک عدد تلفن رومیزی کنترل کرد؛ برای توضیح بیشتر و بهتر چگونگی کار تلفن‌های سانترال مثال زیر را در نظر بگیرید؛
شرکتی شامل 300 اتاق است و هر کدام از این اتاق‌ها نیاز به یک خط تلفن دارد اما تقاضا 300 خط ازاد تلفن از شرکت مخابرات امکان‌پذير نخواهد بود و ناممکن و رد شده است؛ حتي اگر دريافت اين خطوط هم ممکن باشد باز هم اين کار منطقي به نظر نمي‌رسد؛ زيرا حتي در يک زمان معلوم هم در پر ترافيک‌ترين ساعات روز میانگین تعداد خطوط در حال مکالمه به 50 به بالا هم نمي‌رسد.
به علت بخشی از مسائل از قبيل محدوديت در واگذاري خطوط ازاد تلفن از طرف شرکت‌هاي مخابرات ملاحظات اقتصادي يا برخي شرايط خاص از جمله مسايل امنيتي، استفاده از تلفن سانترال اجتناب‌ناپذير به نظر مي‌رسد؛ اين مثال شفاف می‌کند که براي چنين مکاني 30 الی 40 خط آزاد تمام نياز ما را براورده مي‌سازد و دیگر مشکلی برای ارتباط‌گیری باقی نمی‌ماند.
بنابرين بايد به طراحي يک سيستم سانترال 40 به 200 پرداخت. در يک سيستم سانترال تلفن تعدادي خط تلفن در پورت رودي قرار مي‌گيرند و با يک نسبت منطقي به پورت‌هاي خروجي تبديل مي‌شوند.
نحوه کارکرد
اين خود اهميت استفاده از چنين سيستمي را اشکار مي‌سازد. هر کاربري که با اين سيستم تماس مي‌گيرد بايد به محض اشغال شدن خط يا شنيدن پيغام شماره داخلي خود را وارد کند و یا با تماس با اپراتور تقاضا وصل شده به بخش مورد نیاز را داشته باشد. سيستم پس از آشکارسازي و رمز گشايي کدهاي DTMF، يکي از خطوط اصلي را به داخلي مورد نظر وصل و مکالمه را برقرار مي‌کند؛
به همين دليل است که توانايي‌هاي بسيار يک سيستم سانترال آن را به انتخابي بي‌رقيب در بسياري از مکان‌ها از جمله ادارات و دانشگاه‌ها و… تبديل کرده است.
نکات مثبتی از تلفن سانترال
مزیت دیگر و بسیار مهم و قابل توجه برای استفاده از تلفن سانترال، ارتباط داخلی بین اتاق‌های یک شرکت و یا سازمان بدون هزینه تلفن است. (برای روشن شدن به مثال بالا توجه کنید!) تمام 200 کارمند شرکت توسط یک شبکه داخلی به یکدیگر متصل هستند و ارتباط می‌گیرند. در صورت نیاز می‌توانند با گرفتن شماره کد داخلی با کارمند دیگر ارتباط برقرار کرده و صحبت کنند، بدون اینکه اصلا نیاز به استفاده از خطوط مخابراتی و پرداخت هزینه تلفن باشد.
از دیگر مزایا مراکز سانترال این است که می‌توان همزمان چند نفر را پشت خط نگه داشت. مزیت سومی که می‌توان برای تلفن سانترال بیان کرد منشی اتوماتیک است که بسیار کاربردی بوده و همچنین وقتی شخصی با شرکت تماس می‌گیرد پیام ماشینی به صورت اتوماتیک برای او پخش می‌شود؛
مثلاً واحد فروش عدد یک واحد حسابداری عدد دو و غیره. تلفن‌های سانترال دارای بیش از 400 کد می‌باشد که می‌توانیم به هر حالتی که خواستیم دستگاه را تنظیم کنیم.
به صورت خلاصه از مزایا مهم استفاده از سانترال می‌توان به
1. محدودیت تماس
2.بستن صفر و شماره شهرستان
3.گذاشتن تایمر
4.عدم دسترسی به خطوط شهری برای برقرار نمودن تماس
5. برنامه‌ریزی بسیار آسان، تعمیر و نگهداری راحت
6. محدودیت زمان تماس
7.پشتیبانی یک اپراتور از چندین خطوط شهری
8. امکان استفاده از اپراتور گویا (DISA)
9. قفل الکترونیکی خطوط داخلی
10. مدیریت در هزینه‌ها
11.گذاشتن پیام انتظار
12.آیفون ، درب باز کن و زنگ درب
13.حالت روز ، شب و ناهار
14.پیغام گیر و… اشاره نمود
دسته‌بندی انواع دستگاه‌های سانترال
به طور کلی دستگاه‌های سانترال را می‌توان به دو دسته کم ظرفیت و پر ظرفیت تقسیم کرد. با توجه به ظرفیت‌های موجود در شرکت و نیازهای خود می توانید دستگاه موردنظر خود را انتخاب و تهیه کنید.
انواع سانترال کم ظرفیت
همانطور که در بالا ذکر شد، دستگاه‌های سانترال کم ظرفیت تعداد خطوط مخابراتی کمی را پذیرا هستند؛ شما می‌توانید با اتصال کارت‌های توسعه‌دهنده تعداد خطوط را افزایش دهید. دستگاه‌های سانترال کم ظرفیت فقط شامل دو دستگاه TES824 و TEM824 می‌باشد.
دستگاه TES824 در حالت پیش فرض می‌تواند از 3 خط شهری و 8 خط داخلی پشتیبانی کند، که این تعداد با افزودن یک کارت ارتقا به 6 خط شهری و 16 خط داخلی ارتقا پیدا می‌کند. دستگاه TEM824 نیز حداکثر (با افزودن کارت ارتقا) از 8 خط شهری و 24 خط داخلی پشتیبانی می‌کند که این تعداد در حالت پیش فرض دستگاه 6 خط شهری و 16 خط داخلی است.
دستگاه‌های سانترال پرظرفیت
سه سری NS ،TDE و TDA از دستگاه‌های پرظرفیت سانترال به شمار می‌روند. مرکز تلفن‌های پرظرفیت را می‌توان به دو دسته آنالوگ و تحت شبکه تقسیم کرد.
نتیجه‌گیری:
دستگاه تلفن سانترال بسیار دستگاهی کاربردی و رایج است و دارای انواع کم ظرفیت و پر ظرفیت می‌باشد؛ همچنین مزایا و استفاده‌های بسیاری را برای کاربران این دستگاه به همراه دارد.