با آغاز فصل سرما یکی از مهم‌ترین مواردی که باید به آن توجه کنیم، رسیدگی به سقف خانه و ایزوگام و قیرگونی کردن آن است. به همین جهت رابین هوم در ادامه ایزوگام و قیرگونی بام ساختمان‌ها که برای عایق کردن ساختمان در برابر رطوبت کاربرد دارند را، به تفصیل توضیح می‌دهیم؛
ایزوگام و قیرگونی چیست؟
ایزوگام نوعی پوشش مستحکم است که از قیر و الیاف‌های مصنوعی تولید می‌شود و عمری حدود 10سال دارد. ایزوگام به جهت جلوگیری از نفوذ آب و رطوبت با گرما چسبانده می‌شود. شایان ذکر است که از ایزوگام برای عایق کردن پی، دیواره‌ها، کف و استخرها نیز استفاده می‌شود.
حدود 40 سال قبل عایق‌بندی ساختمان‌ها که به صورت سنتی و با قیر و آسفالت انجام می‌گرفت، که مقاومت خوبی نداشتند، اما با آمدن ایزوگام‌ها به بازار، این مشکل برطرف شد.
مواد تشکیل‌دهنده ایزوگام و قیرگونی
ایزوگام از لایه‌های مختلفی تشکیل شده است که موجب مقاومت بالا در برابر بارش باران، برف و رطوبت می شود. این لایه‌ها شامل: لایه پلی‌اتیلن یا پودر معدنی یا فویل آلومنیوم، بافت، پلی‌استر و مواد افزودنی ویژه لایه پلی‌اتیلن می‌باشد.
ایزوگام‌ها به دو صورت تک لایه و دو لایه ساخته می‌شوند، که تیشو و پلی‌استر وارد تشتک قیر شده و با مواد پرایمری یا قیر دمیده آغشته می‌شوند و در مرحله آخر و خروجی ضخامت ایزوگام تنظیم می‌شود؛ سپس ورق آلومینیم به لایه آغشته به مواد، چسبیده و وارد حوض آب شده و سرد می‌شود.
در مرحله بعدی پلاستیک به لایه پشت آن اضافه می‌شود و ایزوگام در مرحله آخر وارد آسانسور ذخیره‌سازی می‌شود. سپس در آخر فن‌های خشک‌کننده ایزوگام را خشک می‌کنند، تا بتوان آن‌ها را رول کرده و به شکل مخروطی درآورد.
کاربرد ایزوگام و قیرگونی چیست؟
ایزوگام به دلیل سبکی و مقاومت زیادی که دارد، نقش یک عایق رطوبتی را ایفا می‌کند. که می‌توان از آن‌ها برای عایق کردن پشت‌بام‌ها، پی ساختمان، استخرها، مخازن آب، تونل‌ها، کانال‌های آبیاری، سرویس‌های بهداشتی، سردخانه‌ها، سدها، پل‌های هوایی، باند فرودگاه، پارکینگ‌های طبقاتی، لوله‌های آب و گاز ونفت، دامداری‌ها و… استفاده کرد.
مزایا ایزوگام و قیرگونی
- ضخامت یک دست
- دوام بالا در دماهای پایین به علت استفاده از قیر اصلاح شده پلیمری و در نتیجه عدم ایجاد ترک
- روش‌های نصب متعدد مانند نصب با شعله، نصب سرد، نصب گرم
- امکان رفت و آمد روی آن
- هزینه کم نگهداری
- وزن کمتر نسبت به قیر
- دارای مهر استاندارد
معایب ایزوگام و قیرگونی
- نیاز به احتیاط و ایمنی به دلیل استفاده از آتش مستقیم
- نصب توسط تیم حرفه‌ای
- عایق حرارت نمی‌باشد
- عدم مقاومت در برابر نور خورشید (به این جهت از گرانول یا پوسته آلومینیومی استفاده می‌کنند)
- اگر در ایزوگام و قیرگونی برجستگی و حوضچه ایجاد شود، آن نقطه به تعمیر نیاز دارد
- در فصول سرد و زمانی که زمین مرطوب باشد امکان اجرا وجود ندارد
- برای جلوگیری از آسیب به ایزوگام هنگام بارش تگرگ درشت باید برای آن محافظ نصب شود
ایزوگام استاندارد در ابعاد ۱۰*۱ متر، ضخامت ۳.۵ تا ۴ میلی متر. و وزن تقریبی ۴۰ تا ۴۲ کیلوگرم به صورت رول‌های وکیوم شده در بازار موجود می‌باشد. نام استانداردها باید هر دو متر روی فیلم پلی اتیلینی روی عایق چاپ شود، که در آن ویژگی‌‌هایی از جمله نوع عایق رطوبتی، تاریخ تولید، وزن، ضخامت و علامت استاندارد نوشته شده است.
نحوه تشخیص ایزوگام استاندارد به شکل زیر می‌باشد:
- درج برچسب استاندارد
- ایزوگام نامرغوب، بویی نامطبوع مانند گازوئیل صنعتی دارد
- ضخامت لایه باید با ضخامت لایه درخواستی یکی باشد
- دست خیستان را بر ایزوگام بکشید؛ اگر دستتان سیاه شود ایزوگام نامرغوب است
- در صورت کشیدن نباید پاره شود و در صورت تا کردن نباید بشکند
- آن را دو ساعت در فریزر نگه دارید و سپس 120 درجه تا کنید؛ در اینصورت نباید بشکند
ایزوگام و قیرگونی تک لایه بهتر است یا دو لایه؟
هر دو نوع ایزوگام خود به دو صورت با روکش آلومینیومی و بدون روکش آلومینیومی موجود می‌باشند. در جاهایی مثل بام برای حفظ ایزوگام از تابش نور خورشید از روکش آلومینیومی استفاده کنید. در عایق‌کاری پی، دیواره‌ها و سرویس‌های بهداشتی نیز از نوع بدون روکش آلومینیوم استفاده کنید.
قیر چیست؟
قیر ماده‌ای مرکب، سیاه رنگ، خمیری شکل و پیچیده است، که در ساخت وسايل ساختماني و تزييني، ساخت پروتزهاي مصنوعي، عایق‌کاری رطوبتی، ساخت آسفالت، ضد آب كردن كشتي و حتي موميايي كردن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قیر از مشتقات نفت است و اغلب در پالایشگاه نفت تولید می‌شود. قیر در دما محیط، جامد است، اما با افزایش دما، به حالت خمیری در می‌آید و پس از آن مایع می‌شود. کاربردهای اصلی قیر به دلیل دو خاصیت زیر به وجود آمده است:
- نفوذناپذیری در برابر آب
- چسبندگی بالا
گونی
گونی، منسوجی با بافت ساده و از الياف كنف چتایی می‌باشد. برای استفاده از گونی، باید به موارد زیر توجه داشته باشید:
- در هنگام پوشش بام، از آلوده‌كردن گونی خودداری گردد
- در زيرسازی بايد از بكار بردن گچ و آهك خودداری شود
- گونی بايد دارای بافت يكنواخت و كاملاً تميز و عاری از آلودگی و چروك باشد
قیرگونی
قیرگونی ترکیبی از قیر و گونی می‌باشد و به عنوان عایق رطوبتی برای پی، سرویس‌های بهداشتی، آشپزخانه، پشت بام ساختمان‌ها و… استفاده می‌شود. در این روش الیاف گونی نقش مسطح کننده را دارد و قیر را به وسیله گونی تثبیت و مسطح می‌کنند؛ در کل قیرگونی به دو روش یک لایه و دو لایه انجام می‌شود.
در اجرای قیرگونی به موارد زیر توجه کنید:
- ضخامت قیرگونی نباید بیشتر از 2 تا 3 سانتی‌متر باشد
- باید توجه داشت که سازه تحمل وزن قیرگونی را داشته باشد
نکات مهم در قیرگونی
- آهک و شفته آهکی قیر را فاسد و از بین می‌برند؛ بنابراین نباید در بر روی این ملات‌ها قیر گونی انجام داد؛ باید برای ملات زیر از ماسه سیمان استفاده کرد. زیرسازی بام نیز باید به قدر کافی محکم باشد، به طوریکه در اثر وارد شدن وزن قابل توجهی به آن تغییری حاصل نشود.
- نوع قیر مصرفی باید نسبت به شرایط آب و هوایی استفاده گردد.
- غلظت قیر در حین اجرا جهت جذب بهتر باید تا حد امکان کم باشد، تا بتواند در الیاف گونی نفوذ و با یک نسبت در تمام سطوح جذب شود.
- در آخرین قشر قیر اندود، از قیر 60*70 استفاده نمی‌شود؛ چون که اولا در هوا گرم تابستان ایجاد روندگی کرده و آسفالت را ترک می‌کند، ثانیا روان شدن و راه افتادن قیر ممکن است باعث گرفتگی آبروها و ناودان‌ها شود.
- در صورتیکه آسفالت کمتر از مقدار تعیین شده پخش شود، موجب ترک خوردگی بصورت ترک‌های طولی از مسیر هم‌پوشانی چتایه‌ها می‌گردد و باعث نفوذ آب زیر آسفالت می‌شود.
- اگر آسفالت با استفاده از قیر سفت تولید و اجرا شود، در زمستان باعث ایجاد ترک خوردگی‌های موزاییکی و به اشکال مختلف گردیده و باعث از هم‌پاشیدگی و دان شدن ماسه آسفالتی می‌گردد.
- عمر مفید عایق رطوبتی قیرگونی به طور متوسط کمتر از ده سال بوده و ترمیم متناوب آن با مشکلات اجرایی زیاد و هزینه‌های قابل توجه و مزاحمت برای ساکنان ساختمان در فصول سرد همراه است.
مزایا ایزوگام و قیرگونی
- قیر در صورتی که اجرا آن به همراه آسفالت باشد، امکان رفت و آمد دارد.
- تعمیر کردن نقطه‌ای قیر که قدیمی‌ترین نوع عایق‌بندی نفتی می‌باشد، آسان‌تر است.
معایب ایزوگام و قیرگونی
- به دلیل استفاده از آتش و قیر داغ نیاز به زمان و ایمنی زیادی دارد
- دارای بوی بد و نامطبوع است
- ضخامت غیر یکنواخت دارد
- دارای وزنزیادی می‌باشد
- مقاوت کمی دارد و در دماهای کم شکننده می‌شود
- در برابر حرارت نرم می‌شود
مشخصات قیر
1) درجه نفوذ
آزمایش درجه نفوذ برای تعیین سختی قیر مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر چه درجه نفوذ کمتر باشد، قیر سخت‌تر است.
2) گرانروی
هر چه کندروانی قیر بیشتر باشد، خواص جامد بیشتری را از خود نشان می‌دهد؛ مشخصا در دماهای بالاتر کندروانی کمتر می‌باشد.
3) درجه اشتعال
درجه اشتعال، دمایی است که قیر با رسیدن به آن دما و با نزدیک شدن شعله، مشتعل می‌شود. حداکثر دمایی که می‌توان قیر را در کارگاه گرم کرد به درجه اشتعال بستگی دارد.
4) افت وزنی
افت وزنی قیر در دما بالا، در اثر تبخیر قسمتی از روغن‌ها و ترکیبات نفتی آن می‌باشد.
5) انگمی یا شکل‌پذیری
اگر نمونه‌ای از قیر با سطح مقطع ۱ سانتی‌متر مربع را با سرعت ۵ سانتی‌متر/دقیقه بکشیم، مقدار افزایش طول نمونه را قبل از پاره شدن خاصیت انگمی قیر می‌گویند.
6) درجه خلوص
اگر نمونه‌ای از قیر را در هر یک از حلال‌های قیر بریزیم، ناخالصی‌های آن باقی می‌ماند و می توان درجه خلوص قیر را تعیین کرد.
7) درجه نرمی
درجه نرمی دمایی است که با رسیدن قیر به آن دما، قیر از حالت جامد به حالت روان در می‌آید. هرچه درجه نرمی قیر بیشتر باشد، حساسیت کم‌تری نسبت به تغییرات دما دارد.
اجرا ایزوگام و قیرگونی پشت بام
پس از انجام کلیه تاسیسات عبوری از کف‌ها و بام و شیب‌بندی و دورچینی قیرگونی انجام می‌شود. در این راستا پشت بام باید کاملاً خشک باشد؛ به همین دلیل اجرای کار در شرایط بارندگی، ممکن نمی‌باشد.
تعداد لایه‌های قیرگونی پشت بام بستگی به نوع پوشش محافظ روی آن و همچنین شرایط جوی و … دارد. برای اجرا قیرگونی پشت بام، باید از افراد متخصص و مجرب بهره ببرید.
قیرگونی یا ایزوگام؟
در ادامه مطالب، به مقایسه ایزوگام و قیرگونی پرداخته‌ایم:
- ایزوگام سبک‌تر است و روندگی کم‌تری دارد
- نصب ایزوگام توسط یک مشعل و خمیر پرایمر به سادگی امکان‌پذیر است؛ اما قیرگونی با مشکلات نصب برخوردار است و راه تمیزی برای عایق کاری نمی‌باشد
- به مرور زمان و با نشت رطوبت لایه گونی در قیرگونی پوسیده می‌شود؛ اما در ایزوگام مرغوب، چنین اتفاقی نمی‌افتد
- ایزوگام‌ها دارای برند هستند، که موجب رقابت و بالا رفتن کیفیت می‌شود؛ ولی بشکه‌های قیر برندی ندارند
- قیر گونی در برابر نور خورشید نرم می شود ولی ایزوگام مرغوب از مقاومت بالایی در برابر گرما و نور خورشید برخوردار است
- قیر نمی‌تواند از خود در برابر حلال‌های مختلف مقاومت نماید و در بسیاری از حلال‌های نفتی حل می‌شود؛ ولی ایزوگام نسبت به حلال‌های مختلف، واکنش کم‌تری دارد
- قیر از دانسیته بالایی برخوردار است و در برابر ایزوگام وزن بیشتری دارد
- ضخامت ایزوگام از قیر کمتر است.
- نصب ایزوگام هزینه بیشتری به همراه دارد، اما تا مدت‌ها ساختمان را از نشتی و رطوبت محافظت می‌کند.